Piketadvocaat: fabels en feiten

Rondom het woord/begrip ‘piketadvocaat’ doen veel verhalen de ronde. Het meest bekende verhaal is dat de piketadvocaat, ook wel de pro deo advocaat genoemd, voor de Staat of de politie zou werken en dus niet in het belang van een verdachte zal handelen. Dit is de grootste fabel die er in Nederland bestaat. In deze blog zal het mysterie rondom de piketadvocaat ontrafeld worden en kunt u aan het einde van deze blog de fabels en feiten van elkaar onderscheiden.

Wat is een piketadvocaat?

Een piketadvocaat is een advocaat die werkzaam is bij een advocatenkantoor. Dit kan uiteraard in loondienst zijn of als zelfstandige. Deze advocaat heeft zich bij de Raad voor Rechtsbijstand aangemeld voor de zogenoemde piketregeling om verdachten in strafzaken bij te staan. Eenmaal ingeschreven krijgt de betreffende advocaat een zogeheten piketdienst toegewezen. Dit betekent dat hij gedurende een bepaald tijdsbestek, meestal van 07:00 uur tot 20:00 uur, beschikbaar moet zijn om rechtsbijstand te verlenen aan verdachten die gedetineerd zitten op het politiebureau.

Zodra u als verdachte wordt aangehouden of in verzekering wordt gesteld, krijgt de piketadvocaat via de mail een zogenoemde piketmelding. Deze piketmelding is door de politie uitgezet bij de Raad voor Rechtsbijstand, waarna de melding via de Raad voor Rechtsbijstand wordt doorgestuurd naar de piketadvocaat die op die dag piketdienst heeft. In de piketmelding worden uw volledige persoonsgegevens omschreven en staat er tevens vermeld voor welk strafbaar feit u bent aangehouden of in verzekering bent gesteld. Ook worden de adresgegevens van het politiebureau vermeld, waar u op dat moment verblijft, zodat de piketadvocaat u kan bezoeken om rechtsbijstand aan u te verlenen daar ter plaatse.

Welke diensten levert een piketadvocaat?

De diensten van een piketadvocaat bestaan in beginsel uit het verlenen van consultatiebijstand en verhoorbijstand. Per 1 maart 2017 is de wet- en regelgeving behoorlijk veranderd in Nederland als het gaat om bijstand van een advocaat in de piketfase. Deze wijziging in wetgeving is het gevolg geweest van een in 2013 tot stand gekomen EU-richtlijn, welke een gelijkwaardig niveau van rechtsbescherming binnen de lidstaten moet bevorderen. De Europese wetgever heeft zich op het standpunt gesteld dat rechten van verdachten voldoende worden beschermd als de raadsman (andere benaming voor advocaat) aan het verhoor mag deelnemen. Sinds 1 maart 2017 bestaat er dus een wettelijk recht op bijstand van een advocaat tijdens het politieverhoor. In de praktijk bestond dit recht als sinds 1 maart 2016 op grond van een uitspraak van de Hoge Raad van 22 december 2015 (ECLI:NL:HR:2015:3608; uitwerking van de Salduz-rechtspraak), maar sinds 1 maart 2017 is er dus een wettelijke basis. In artikel 28c van het Wetboek van Strafvordering (Sv) staat het consultatierecht (Salduz) omschreven, en artikel 28d Sv regelt het recht op verhoorbijstand.

Zoals gezegd bestaat er een recht op consultatiebijstand en een recht op verhoorbijstand. Consultatiebijstand vindt plaats voorafgaand aan het verhoor. Het is het recht om een advocaat te spreken, voordat het politieverhoor plaatsvindt. In de fase van de consultatiebijstand kan samen met de advocaat de verdedigingsstrategie worden bepaald. Het is dus een zeer belangrijke fase in het gehele strafproces. Zodra de piketadvocaat een melding krijgt om consultatiebijstand te verlenen, dient hij zich binnen twee uur naar het politiebureau te begeven.

Het recht op verhoorbijstand geldt voor elk verhoor en betreft rechtsbijstand van een advocaat tijdens het politieverhoor. Deze rechten gelden voor elk strafbaar feit. Het maakt daarbij niet uit of u als verdachte wordt aangehouden of niet. Wat wel uitmaakt is het feit dat een aangehouden verdachte recht heeft op een piketadvocaat en een niet-aangehouden verdachte niet.

Een piketadvocaat kan dus alleen worden ingeschakeld op het moment dat een verdachte wordt aangehouden door de politie. Een niet-aangehouden verdachte kan hier dus geen gebruik van maken. Hoewel de rechten dus voor iedereen hetzelfde zijn, geldt dit niet voor het kostenplaatje. Een piketadvocaat wordt namelijk volledig vergoed door de Staat en is dus gratis, maar alleen voor alle aangehouden verdachten. Een niet-aangehouden verdachte kan dus zelf in de portemonnee!

Een eigen advocaat is beter dan een piketadvocaat

Velen denken dat een piketadvocaat niet zijn uiterste best doet om u als verdachte bij te staan, omdat de piketadvocaat wordt betaald door de Staat. Deze uitspraken zijn te kort door de bocht. Enige nuancering is hierbij wel op zijn plaats.

Het is juist dat een piketadvocaat door de Staat wordt betaald, maar iedere advocaat wordt in beginsel geacht zich volledig in te zetten voor de belangen van een verdachte. Hier hebben alle advocaten ook een eed voor afgelegd. De belangrijkste vraag die u zich als verdachte moet stellen is: welke specialistische kennis bezit deze specifieke piketadvocaat? Niet iedere piketadvocaat houdt zich namelijk dagelijks enkel bezig met strafzaken, en u weet als verdachte niet van te voren welke advocaat piketdienst heeft op de dag van uw aanhouding. Een verdachte kan dus een ervaren strafrechtadvocaat treffen, maar dat hoeft dus niet. En dat is nou juist zo belangrijk!

Deze onzekerheid wordt weggenomen als u, als verdachte, kiest voor een eigen advocaat, de zogenoemde voorkeursadvocaat. Mocht u op voorhand al weten dat u zult worden aangehouden en verhoord omdat u bijvoorbeeld een ontbiedingsbrief heeft ontvangen, dan kunt u direct contact opnemen met uw voorkeursadvocaat. Uw voorkeursadvocaat kan dan al starten met het opvragen van het dossier en het voorbereiden van de verdedigingsstrategie, indien u dit wenst. Tevens kan de voorkeursadvocaat op de dag van de aanhouding en het verhoor met u meegaan naar het politiebureau om direct rechtsbijstand te verlenen. Als de voorkeursadvocaat ook meedoet met de piketregeling, dan kan deze ook op basis van pro deo optreden.

Een ‘eigen advocaat’ kan in de praktijk dus beter zijn dan een door de politie ingeschakelde piketadvocaat, omdat u weet dat uw voorkeursadvocaat (mogelijk ook een piketadvocaat) u gespecialiseerde rechtsbijstand kan verlenen, en dus niet omdat een piketadvocaat door de Staat wordt betaald. Indien u meer informatie wilt over pro deo rechtsbijstand, check dan onze website: https://destrafpleiters.nl/gesubsidieerde-rechtsbijstand-pro-deo/