Schakelbewijs in zedenzaken, een uiterst gevaarlijke constructie!

In zedenzaken is het vaak het woord van de aangever/aangeefster tegen het woord van de verdachte. De vermeende seksuele handelingen vinden immers vaak plaats in een een-op-een-situatie, zonder dat daar getuigen bij aanwezig zijn. Dit maakt het bewijzen van zedenzaken dan ook vaak lastig. In het Nederlandse strafrecht geldt de regel één getuige is geen getuige op grond van artikel 342 lid 2 van het Wetboek van Strafvordering. Dit wordt het unus testis nullus testis-beginsel genoemd. Enkel een verklaring van het vermeende slachtoffer is dus niet voldoende om tot een bewezenverklaring te komen. Vaak wordt er steun gevonden in verklaringen van getuigen die bepaalde emoties kort na het incident bij het vermeende slachtoffer hebben waargenomen of in appberichten die kort na het incident zijn verstuurd door het vermeende slachtoffer.

Een bijzondere vorm van steunbewijs betreft het zogeheten schakelbewijs. De schakelbewijsconstructie kan door het Openbaar Ministerie worden ingezet om tot een bewezenverklaring te rekwireren op het moment dat een verdachte terecht staat voor verschillende zedenmisdrijven die gepleegd zouden zijn jegens meerdere vermeende slachtoffers. In dat geval kan het Openbaar Ministerie het bewijs van feit A mede aannemen op grond van een soortgelijk feit (feit B) dat door de verdachte jegens een ander slachtoffer is begaan. Daarvoor is het vereist dat de wijze waarop de verschillende feiten zijn begaan op essentiële punten overeen dienen te komen. Er wordt dan steun gevonden in de modus operandi van de verdachte, hetgeen inhoudt dat de verdachte een specifiek patroon laat zien in zijn gedrag gedurende de tenlastegelegde feiten. Uit de jurisprudentie blijkt dat de handelswijze van de verdachte, de plaats delict en de wijze waarop het contact tot stand is gekomen vaak de basis zijn voor rechters om een specifieke modus operandi aan te nemen. Het is zelfs mogelijk om te schakelen met feiten waarvoor de verdachte nimmer is veroordeeld (HR 1 oktober 2019, ECLI:NL:HR:2019:1455). Middels de schakelbewijsconstructie kunnen simpel gezegd twee (of meer) zaken die op zichzelf niet bewezen kunnen worden alsnog bewezen worden verklaard.

Het hanteren van de schakelbewijsconstructie heeft tot veel veroordelingen geleid. Een van de bekendste veroordelingen waarbij tot een bewezenverklaring is gekomen middels schakelbewijs is de zaak van Lucia de B. Die zaak heeft uiteindelijk tot een gerechtelijke dwaling geleid, waardoor Lucia de B. alsnog is vrijgesproken. Omdat de schakelbewijsconstructie vaak een “noodoplossing” biedt om meerdere zaken waarbij sprake is van gebrek aan wettig bewijs alsnog te kunnen bewijzen, is het van belang dat u voorzien wordt van goede rechtsbijstand door gespecialiseerde zedenadvocaten. Dat belang bestaat al vanaf het eerste verhoor door de zedenrecherche. De Strafpleiters zijn ervaren in het voeren van verweren tegen de schakelbewijsconstructie en houden hier altijd rekening mee in de verdedigingsstrategie in zedenzaken waarbij meerdere aangiften tegen de verdachte zijn gedaan.