Wanneer is seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar, wat kan wel en wat kan niet?

Nadat The Voice of Holland in opspraak kwam en stil werd gezet wegens vermeend seksueel grensoverschrijdend gedrag van enkele medewerkers, ontstond er een storm aan mediaberichten omtrent dit onderwerp. De belangrijkste vraag die als een rode draad door de mediaberichten loopt is: “Wanneer is seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar, wat kan nu wel en wat kan niet?”

Definitie van seksueel grensoverschrijdend gedrag
Wanneer er wordt gesproken over seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt er gedoeld op gedragingen of toenaderingen die seksueel van aard zijn die de grenzen van het slachtoffer overschrijden. Dit betreffen niet alleen fysieke gedragingen, maar ook verbale gedragingen en gedragingen online. De term ‘seksueel grensoverschrijdend gedrag’ is niet onder deze noemer in de wet opgenomen. Het betreft een overkoepelend begrip waar een veelal gedragingen onder vallen. Denk hierbij aan: seksueel getinte opmerkingen/berichten, het onverhoeds iemand vastpakken, maar uiteraard ook aanranding en verkrachting.
Maar niet elke vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag is strafbaar gesteld in Nederland. Zo is het maken van een seksueel getinte opmerking vervelend, maar momenteel niet strafbaar. En hoewel uit het Verdrag van Istanbul volgt dat mensen zonder angst voor ongewenste seksuele toenadering in het openbaar zich moeten kunnen begeven, is dit Verdrag nog niet geïmplementeerd in de Nederlandse wetgeving.

Modernisering van de zedenwetgeving staat dan ook hoog op de politieke agenda en de verwachting is dat het nieuwe wetsvoorstel seksuele misdrijven in 2023 zal ingaan.

De wet
Maar welke vormen/gedragingen zijn, op basis van de huidige wetgeving, wel strafbaar gesteld? Hiervoor dient te worden gekeken naar het Wetboek Van Strafrecht en dan specifiek naar de titel ‘Misdrijven tegen de zeden’. Hieronder volgt een korte opsomming van de strafbare seksuele gedragingen die een rol kunnen spelen aangaande de perikelen rondom de The Voice of Holland:

Openlijk tentoonstellen en/of aanbieden van aanstootgevende afbeeldingen en/of voorwerpen – artikel 240 Sr
Het gaat hier om de inmiddels beroemde ‘dickpic’. In de praktijk leidt het versturen van een ‘dickpic’ niet vaak tot een daadwerkelijke vervolging. Dit is met name gelegen in het feit dat er geen aangifte van wordt gedaan.

Verkrachting – artikel 242 Sr
Dit betreft het seksueel binnendringen van het lichaam waarbij er gebruik wordt gemaakt van dwang. Dwang wordt in de wet omschreven als het toepassen van geweld of een andere feitelijkheid of het dreigen met geweld of een andere feitelijkheid. Bij andere feitelijkheden dient te worden gedacht aan het fysieke en/of psychische overwicht dat iemand op een ander kan hebben. Een duidelijk voorbeeld hiervan is als er sprake is van een duidelijke getalsmatige meerderheid. Denk hierbij aan de bekende ‘groepsverkrachtingen’.

Seksueel binnendringen bewusteloze, onmachtige, of persoon met gebrekkige ontwikkeling – artikel 243 Sr
Zoals vermeld in de titel dient hier eveneens sprake te zijn van het seksueel binnendringen van het lichaam van een ander, maar hierbij dient de ander bewusteloos en/of onmachtig te zijn en/of een gebrekkige ontwikkeling te hebben. Een duidelijk voorbeeld is: seks met een dronken persoon en/of een persoon die onder invloed van drugs verkeerde. Seks met een geestelijk gehandicapte en dan met name als één van de twee niet geestelijk gehandicapt is leidt dit vaker tot een veroordeling.

Ontucht met minderjarige onder de 12 jaar – artikel 244 Sr
Dit wetsartikel stelt strafbaar het plegen van seksuele handelingen met een minderjarige onder de 12 jaar, waarbij er wel vereist wordt dat er sprake is van seksueel binnendringen van het lichaam. Kan het seksueel binnendringen niet worden bewezen, dan komt artikel 247 Sr in beeld.

Ontucht met minderjarige tussen de 12 en 16 jaar – artikel 245 Sr
Hierbij gaat het om het seksueel binnendringen van het lichaam van een minderjarige in de leeftijdscategorie van 12 tot 16 jaar. Bij onvoldoende bewijs voor het seksueel binnendringen van het lichaam komt ook hier artikel 247 Sr om de hoek kijken.

Feitelijke aanranding – artikel 246 Sr
Voor een bewezenverklaring van feitelijke aanranding is het seksueel binnendringen geen vereiste. Dit is dan ook meteen het wezenlijke verschil tussen feitelijke aanranding en verkrachting. Hierbij valt te denken aan het ongewenst aanraken of laten aanraken van borsten/billen/geslachtsdelen.

Nieuwe wetgeving
Inmiddels is bekend geworden dat de wetgever voornemens is de wetgeving aan te passen. Dwang als bestanddeel bij de delicten verkrachting en aanranding zal gaan verdwijnen en voor zowel verkrachting als aanranding zullen er twee nieuwe varianten komen namelijk: een opzetvariant en een schuldvariant. Voor strafbaarheid in de opzetvariant is leidend of degene die seksuele handelingen met een ander verrichtte, wist dat bij de ander daartoe de wil ontbrak en toch doorzette. Bij de schuldvariant gaat het om degene die het ernstig vermoeden had dat bij de ander de wil ontbrak en toch doorzette.

Dwang zal nog wel steeds een rol krijgen bij de opzetvariant, maar dan in de vorm van een strafverzwarende omstandigheid.

Het doel van deze wijziging is dat degene die seksueel contact wenst met een ander, bij twijfel bij de ander moet checken of die hier ook echt wel voor in is. De vraag is dan natuurlijk: wanneer is er sprake van een ontbrekende wil. Hierbij zal uiteraard verwezen worden naar expliciet verbaal of fysiek afhoudend gedrag, maar ook bij overduidelijke non-verbale signalen of uitgesproken passief gedrag zal gaan meewegen in de beoordeling omtrent de ontbrekende wil.

Of dit nu voldoende duidelijkheid gaat geven voor de praktijk zal moeten blijken, want de termen ‘overduidelijk non-verbale signalen’ en ‘uitgesproken passief gedrag’ laten zeker ruimte over voor discussie. Zeker voor ervaren strafrechtadvocaten als Dé Strafpleiters!

Mocht u verdacht worden van enige vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag, of het nu gaat om het versturen van een dickpic of aanranding/verkrachting, neem dan direct contact op met Dé Strafpleiters! Wij strijden samen met u!